یکی از مهمترین دغدغه های فعالین اقتصادی نحوه تامین منابع مالی بنگاه است که با توجه به اهمیت بالای این موضوع در این نوشتار به طور کامل به نحوه تامین منابع مالی در ایران ، بانک و بازار سرمایه خواهم پرداخت.
قبل از اینکه به بررسی نحوه تامین منابع مالی در ایران و نقاط ضعف و قوت آنها بپردازم توجه به چند نکته را ضروری میدانم:
۱- مسئله تأمین مالی پروژه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی یکی از چالش‌های اصلی توسعه بخش خصوصی است و گسترش روش ها و شیوه های تامین مالی از طریق بازار سرمایه به حل این چالش کمک شایانی خواهد کرد
۲- دسترسی به منابع مالی ارزان قیمت از مهمترین مشکلات مطرح در فضای کسب و کار می‌باشد، اصولا منابع مالی گران قیمت به راحتی در دسترس است اما اثرات تامین مالی گران قیمت را همه دیده ایم و میدانیم
۳- در حال حاضر نظام تامین مالی در ایران بانک محور است و اکثر بنگاه های اقتصادی در گام اول برای تامین مالی به بانک ها مراجعه می نمایند
۴- با توجه به تغییرات به وجود آمده در فضای کسب و کار کشور و توجه آحاد مردم به بازار سرمایه به عنوان گزینه مناسب جهت سرمایه گذاری، به نظر اینجانب همین الان بهترین زمان جهت گسترش عمق و روش های نظام تامین مالی از طریق بازار سرمایه است
اما به اصل موضوع بپردازیم.
نحوه تامین منابع مالی در ایران:
به طور خلاصه روش های تامین منابع مالی در ایران به دو روش ذیل تقسیم می شود:
۱- تامین مالی از طریق بانک و بیمه:
تامین مالی از طریق سیستم بانکی کشور به وسیله بانکها و موسسات اعتباری به شیوه های ارایه تسهیلات و اعتبارات صورت می پذیرد.
تسهیلات به شیوه های عقود مبادله ای، عقود مشارکتی و قرض الحسنه و اعتبارات به صورت صدور ضمانتنامه ، اعتبارات اسناد خارجی و اعتبارات اسناد داخلی صورت می پذیرد.
عقود مبادله ای :
قراردادهای مبادله ای شامل اجاره به شرط تملیک، فروش اقساطی، معاملات سلف، مرابحه و جعاله است که در ادامه به طور مختصر به آن میپردازیم:
اجاره به شرط تملیک ( leasing) :
اجاره به شرط تملیک عقدی است که در آن شرط شود مستاجر در پایان مدت اجاره در صورت عمل به شرایط مندرج در قرارداد عین مستاجره را مالک شود .
معمولا تسهیلات اجاره به شرط تملیک درموارد ذیل قابل دریافت است:
۱ـ خرید مطب برای پزشکان
۲ـ خرید دفاتر وکالت
۳ـ خرید محل برای دفاتر اسناد رسمی
۴ـ خرید محل برای مراکز آموزشی ( مدارس غیرانتفاعی )
۵ـ خرید محل برای واحدهای تولیدی
۶- خرید محل برای کسبه وصنوف
فروش اقساطی (Instalment Sale):
فروش اقساطی عبارت است از واگذاری عین کالا به بهای معلوم به غیر به ترتیبی که تمام یا قسمتی از بهای مزبور به اقساط مساوی یا غیرمساوی در سررسیدهای معین دریافت گردد. بدین صورت که حسب درخواست مشتری، کالای مورد نظر نقداً توسط بانک خریداری و به صورت فروش اقساطی به وی واگذار می‌شود.این تسهیلات برای گسترش واحدهای تولیدی (صنعتی و معدنی، کشاورزی) و خدماتی پرداخت می‌شود.
انواع فروش اقساطی:
1. مواد اولیه، لوازم یدکی و ابزار کار
2. وسایل تولید، حمل و نقل، ماشین آلات و تأسیسات
3. مسکن
معاملات سلف:
معامله سلف عبارت است از پیش خرید نقدی محصولات واحدهای تولیدی به قیمت معین ، بر این اساس یکی از روشهایی که به منظور تامین قسمتی از سرمایه درگردش واحدهای تولیدی بکار گرفته می شود ( اعم از اینکه مالکیت آنها متعلق به شخص حقیقی یا حقوقی باشد) پیش خرید نقدی محصولات آنها است .
وام مرابحه:
وام مرابحه به عقد قراردادی گفته می‌شود که در آن فروشنده کالا به‌صورت دقیق قیمت خرید کالا را بیان کرده و سودی که قرار است بر روی آن افزوده شود را نیز به اصل مبلغ کالا اضافه می‌کند. نحوه پرداخت قیمت کالا نیز می‌تواند به‌صورت نقدی یا مدت‌دار باشد. همچنین شرایط مدت‌زمان بازپرداخت نیز در قرارداد مرابحه مشخص شده و می‌تواند به‌صورت اقساط مساوی یا غیر مساوی معین شود.
وام جعاله:
وامی است که وام‌گیرنده (جاعل) تعهد می‌دهد که از طرف بانک (عامل) کار مشخصی (مثلا تعمیر یا تکمیل مسکن) را انجام دهد و مزد آن (جعل) را به عنوان تسهیلات دریافت کند.
قرادادهای مشارکتی شامل مشارکت مدنی، مشارکت حقوقی، مضاربه ، مزارعه ، تسهیم سود، مشارکت در سرمایه، خطوط اعتباری ، استصناع و کمک فنی است که در ادامه به توضیح مختصر آنها خواهیم پرداخت.
مشارکت مدنی:
مشارکت حقوقی:
مضاربه:
مزارعه:
تسهیم سود:
مشارکت در سرمایه:
خطوط اعتباری:
استصناع:
با توجه به اینکه روش های اخذ تسهیلات و اعتبارات از بانکهای مختلف در زمان های مختلف بر اساس مقررات و شیوه نامه های مختلف صورت می پذیرد بنابراین بهترین منبع کسب اطلاعات جهت اخذ تسهیلات مراجعه به شعب بانک مورد نظر و دریافت اطلاعات کامل در خصوص انواع تسهیلات می باشد.
اما هدف اصلی از نگارش این متن پرداختن به موضوع با اهمیت تامین مالی از طریق بازار سرمایه است.
۲- تامین مالی از طریق بازار سرمایه :
در بازار سرمایه از دو بازار سهام و بدهی میتوان تامین مالی نمود.
به عبارتی بنگاه های اقتصادی با انتشار اوراق مالکانه (سرمایه‌ای) و انتشار اوراق بدهی می توانند در بازار سرمایه تامین مالی نمایند.
تامین مالی از بازار سهام:
یکی از بهترین گزینه های مناسب تامین مالی از طریق بازار سهام افزایش سرمایه می باشد البته افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، معمولا در این روش ابتدا هیات مدیره گزارش توجیهی افزایش سرمایه تهیه می کند و سپس صاحبان سهام را به مجمع عمومی فوق العاده دعوت می نماید تا پس از تصویب افزایش سرمایه در مجمع عمومی فوق العاده، آورده مورد نیاز برای اجرای طرح توسط صاحبان سهام فراهم و به حساب شرکت واریز گردد.
راهنمای افزایش سرمایه شرکت های سهامی عام ثبت شده نزد سازمان بورس
راهنمای افزایش سرمایه شرکت های سهامی عام ثبت نشده نزد سازمان بورس
تامین مالی از بازار بدهی:
جهت آشنایی با این مدل تامین مالی لطفا فایل زیر را مطالعه فرمایید: